A.F.
theeservies 110, ontwerper Klaas Vet,
decor 281,
foto en collectie: Benno Steenaert
Arnhemsche Fayencefabriek,
courtesy Rijksmuseum Amsterdam
Rond de jaren 1916 -1917 vindt er een omslag plaats bij de fabriek. Straus en Van Praag stappen op en worden opgevolgd door de zeer ervaren plateelschilder en ontwerper Willem Hartgring (1874-1940). Hij had al naam gemaakt als schilder bij zowel Rozenburg als Plateelbakkerij Zuid-Holland. Het werk dat hij voor de Arnhemsche Fayencefabriek ontwerpt is stevig geënt op wat hij in Gouda had gemaakt. Bepaalde decors zijn rechtstreekse kopieën.
courtesy Rijksmuseum Amsterdam
Gebruiksaardewerk
Naast het sieraardewerk wordt het assortiment al snel uitgebreid met gebruiksaardewerk als thee en –ontbijtserviezen. Een riskante onderneming want serviesgoed heeft in gebruik heel wat meer te lijden dan siergoed en moet dus aan veel hoger eisen voldoen. In een boekje uit 1919 lezen we hier interessante informatie over:
Eveneens afkomstig uit Purmerend is Philip Lagrand. Van zijn hand komen vooral donkere decors zoals we ze ook van Rozenburg kennen. Philip van Praag is de man van de strakkere geometrische patronen en waarschijnlijk ook van de zogenaamde Perzische decors. Tot 1926 zijn vrijwel alle modellen van de Arnhemsche Fayencefabriek ontworpen door Klaas Vet. Naast de fabriek hield hij er zelfs nog een eigen pottenbakkersatelier op na om – tegen de zin van de fabriek - extra luxe vazen te maken.
foto en collectie:
Benno Steenaert
Jugendstil
De Arnhemsche Fayencefabriek is haar productie begonnen met luxe projecten voor de sier. De stijl waarin dit sier- en gebruiksaardewerk wordt gemaakt en beschilderd kennen we als de Jugendstil of Art Nouveau: organische vormen en langgerekte lijnen die aan het uiteinde vaak een ‘zweepslag’ vertonen, een plotselinge verandering van richting. De fabriek lijkt een voorkeur te hebben voor in een zachte lichte kleur geglazuurd plateel waarop fijne patronen werden geschilderd. De decoraties zijn vaak symmetrisch. in vaktermen wordt wel gesproken van ‘lineaire symmetrische decoratie’. In hun hoogtijdagen werkten er maar liefst twintig decoratieschilders bij de A.F., mannen én vrouwen.
De winkeliers stonden dus zeer sceptisch tegenover deze nieuwe poging der jonge fabriek, doch door steeds de soliditeit harer producten te verbeteren, wist zij tenslotte het koopende publiek te overtuigen van de deugdelijkheid van haar aardewerk, nadat het inderdaad gelukt was een middel te vinden om het haarscheuren te voorkomen. Toen kon men al ras aan de vele aanvragen niet meer voldoen."
uit: H.E. Stenfert Kroese en D.W. Neijenesch, Arnhem en zijn toekomstige ontwikkelingen, Arnhem (VVV), 1919
pagina catalogus uit 1909 van de
Arnhemsche Fayencefabriek,
courtesy Rijksmuseum Amsterdam
foto en collectie:
Benno Steenaert
Meetrekkende kunstenaars
Niet alleen de modellen slepen de broers met zich mee naar Arnhem. Een kleine karavaan van vaklieden volgt. Onder hen zijn talenten als Dirk Straus (1884 – 1963) en later ook Philip Lagrand en Philip van Praag. Dirk Straus werkte al in Purmerend voor en met de broers. Hij geldt als de belangrijkste kracht achter de ontwikkeling van de lineaire (uit lijntjes en niet uit vlakken opgebouwde) decoraties op matglazuur. Straus’ ontwerpen worden gekenmerkt door een opvallende eenheid van objectvorm en decoratie.
Arnhemsche Fayencefabriek
pagina 2