Diverse vazen op de Leen Mullerexpositie in Museum Gouda
Leen Muller,
28 maart 1928,
foto met dank aan
de familie Muller
Meer dan serviesgoed
Natuurlijk was het Frits altijd al bekend dat opa in Gouda iets met aardewerk had gedaan. Moeder gebruikte voor haar pilletjes een oud bonbonschaaltje van Plazuid dat door haar schoonvader was ‘gemaakt’. Misschien aangespoord door dit object met z’n leuke felgekleurde - aan De Stijl gerelateerde - blokjes was Frits’ zus begonnen met het verzamelen van bijpassend serviesgoed. Nu weten we dat dit uit de 1300-serie komt.
Frits ziet het belangstellend aan. Pas na zijn pensionering in 2001 geeft hij toe aan de verleiding ook zelf wat van dit servies aan te schaffen. Dat grootvader veel meer dan serviesgoed had ontworpen, was hem volledig onbekend. Nog in hetzelfde jaar bezoekt hij de Verzamelaarsbeurs in Utrecht en vindt daar een bord uit de 1300 serie. Het wordt zijn eerste beursaankoop en waarschijnlijk markeert het een point of no return. Het verzamelvirus is toegeslagen.
Opa had meer pijlen op zijn boog. Aan kleinzoon Frits laat hij een gouden vestzakhorloge na, een cadeau van de PZH bij zijn vijfentwintigjarig dienstverband. Zo’n kostbaar geschenk zal niet voor iedere jubilerende medewerker zijn weggelegd. Opa stopt er voor Frits een paar handgeschreven documentjes bij over de geschiedenis van de plateelbakkerij met wat hints naar zijn aandeel daarin. Misschien betekent het allemaal niks, maar toch lijkt het alsof hij zijn kleinzoon uitdaagt zich de vraag te stellen ‘opa’s werk bij de PZH, hoe belangrijk was dat eigenlijk?’ Leen moet in dat geval een uiterst bescheiden man zijn geweest getuigende de subtiele wijze waarop hij zijn kleinkind heeft aangespoord voor hem een plaats in het kunstenaarspantheon te regelen.
Modellenboek
Frits doet de ene na de andere ontdekking. Hij speurt op Marktplaats en op eBay en gaat beurzen, markten en veilingen af. Het feit dat een kleinzoon van Leen Muller bezig is met het in kaart brengen van opa’s artistieke nalatenschap, blijft niet onbekend. Van een buitenstaander groeit Frits in enkele jaren uit tot een van de centrale figuren in de Nederlandse plateelwereld. Hij ontmoet andere verzamelaars en specialisten die allemaal graag bereid zijn om hun kennis aangaande Leen met hem te delen. Zeer waardevol zijn kopieën van Mullers modellenboek dat dankzij Otto van der Want gered was uit het faillissement van Plazuid. Frits kreeg ze via Friggo Visser, conservator van het Keramisch Museum Goedewaagen. Tientallen vazen, schalen en ander plateel staan erin afgebeeld, compleet met de model- en decoratienummers.
PZH modellenboek
bron: Keramisch
Museum Goedewaagen
Een laatste poging
Leen Muller is 89 jaar geworden. Kort voor
zijn overlijden in 1969 maakt hij vanuit zijn
woonplaats Oldenzaal in Overijssel
een laatste tocht naar Gouda. Onder zijn arm heeft hij een paar van zijn schilderijen, wat resterend aardewerk en een stapeltje documenten. Het is veelzeggend dat hij deze bezittingen achterlaat in het Gouds Museum. Alsof hij met de dood voor ogen nog een laatste poging waagt om zijn rechtmatige erkenning als kunstenaar te krijgen.
vaas model 106 (h. 52 cm)
decor 304,
onwerp W.P. Hartgring,
uitgevoerd door Leen Muller,
collectie Rob Sperna Weiland
Het moet zo’n zes jaar voor de geboorte van Frits zijn geweest toen opa Leen Muller met slaande deuren vertrok bij Plateelbakkerij Zuid-Holland. We bevinden ons in1936, midden in de crisisjaren. Wat er zich had afgespeeld heeft opa nooit aan de grote klok willen hangen, maar het werk in de fabriek zal voor hem destijds niet eenvoudig zijn geweest. In crisisomstandigheden is menige directie geneigd om de schuld van de slinkende orderportefeuilles toe te schrijven aan de ontwerpers. Zal Leen Muller ook zijn beticht van al te artistiek en daarmee onverantwoord ‘freewheelen’? We weten het niet. Maar dat zijn vertrek een gewond artistiek ego veroorzaakte, dat begrijpen we uit het vervolg van de geschiedenis.
Leen Muller rechtgedaan