Illuminatie uit 1330
collectie Bibliothèque Nationale de France,
Commons Wikimedia
Crétien de Troyes
De oudste tekst over Perceval die is overgeleverd, is geschreven door de Franse schrijver Crétien de Troyes, tegen het einde van de twaalfde eeuw. De Troyes zal het verhaal aan zijn publiek hebben aangepast, maar helemaal zelf bedacht had hij het niet. In zijn tekst geeft hij dat ook eerlijk toe. Hij schrijft dat hij de inhoud ontleende aan een ander boek. Helaas voor ons is dat werk verloren gegaan. Inmiddels is uit literatuuronderzoek gebleken dat de stof nog veel verder teruggaat, helemaal tot op Keltische sagen van vele eeuwen eerder.
Illuminatie uit 1330
collectie Bibliothèque Nationale de France,
Commons Wikimedia
Wiki Commons
Perceval
Ver van het hofleven, diep in een afgelegen woud waakt een moeder over haar opgroeiende zoon. Ze laat de knaap vrijwel ongemoeid en lijkt zich te hebben voorgenomen hem zo min mogelijk bij te brengen. Hoe hij heet, heeft ze hem nooit verteld. Hij weet niets van zijn gestorven vader, die als ridder in een oorlog gewond is geraakt en ook niet over zijn 2 oudere broers, die in de strijd het leven hebben gelaten. Zij zwijgt over alles. De dagen verlopen vredig in het woud totdat op een dag een groep ridders de rust verstoort. De knaap is diep onder de indruk van hun voorkomen en van hun uitrusting en beseft onmiddellijk dat hij eveneens ridder wil worden. Hij zegt zijn moeder vaarwel en vertrekt.
De knaap, die later zal ervaren dat zijn naam Perceval is, verkent stukje bij beetje de wereld en dat gaat hem niet altijd gemakkelijk af. Door scha en schande wordt hij wijs.
Graal?
De schaal die de jonkvrouw droeg was niet zo maar een schaal. Zij droeg in haar handen de graal. Wat die graal nu precies is, daarover lopen de meningen al eeuwen sterk uiteen. Consensus is er over het feit dat het een magisch – of zelfs heilig – object betreft. Chrétien de Troyes heeft er een duidelijk beeld bij. In zijn roman laat hij de jonge ridder een kluizenaar ontmoeten en bevragen over de graal. De heilige man vertelt hem dat deze dient om de oude Graalkoning zijn dagelijkse maal te serveren: geen snoek of zalm, maar enkel een hostie (het broodwafeltje uit de katholieke eredienst). Meer komen we omtrent de graal niet aan de weet. Na zo'n 9000 versregels eindigt het boek abrupt, misschien omdat Chrétien de Troyes was overleden.
Toegangsbord van de
Sphinxpassage in Maastricht
The Temptation of Sir Percival (1894)
Arthur Hacker
De graalburcht
Na zijn eerste avonturen ontmoet Perceval aan zee de Visser-koning die hem uitnodigt in zijn kasteel. Hij wijst de knaap daartoe naar een klif die hoog boven hen uittoornt. Als Perceval boven aankomt is er geen kasteel te bekennen. Hij kijkt verbaasd om zich heen en plots doemt er een prachtig slot op. Perceval gaat naar binnen en wordt gastvrij ontvangen. Wanneer hij 's avonds in de grote hal aan een banket zit, gebeurt er iets onverwachts. Een stoet trekt door de zaal. Voorop loopt een man met een speer. Vanaf de punt drupt bloed omlaag. Daarachter loop een jonkvrouw met een gouden schaal waaruit licht schijnt dat zo fel is dat al het kaarslicht zijn glans verloor. Perceval die inmiddels heeft geleerd zijn mond te houden, ziet de processie zwijgend aan. Door niet zijn impuls te volgen en te vragen waartoe de stoet diende, mist hij de kans een vloek te verbreken. En zo veroorzaakt hij ongewild groot leed.
De Graal
Pagina 1