een stroom van modificaties
De overeenkomsten tussen de beide theesets mogen duidelijk zijn, afwijkend zijn het oor en het deksel. Wanneer een servies bij De Bijenkorf in de verkoop was, dan kan het haast niet anders of vroeg of laat komen er exemplaren tevoorschijn. En ja, het Keramisch Museum Goedewaagen heeft enkele jaren terug een set als schenking ontvangen. Helaas ontbreken de deksels, die kunnen we dus niet gedetailleerd vergelijken. Maar, dat geeft ons de gelegenheid eens extra aandacht aan het oor te besteden.
Omdat het Cartoon servies eigenlijk te grotesk lijkt voor de gewone afzetmarkt werd ervan uitgegaan dat het ooit als relatiegeschenk was bedoeld. Het ontbreken van bijpassende kopjes ondersteunt deze visie. Tot ieders verbazing trof onderzoeker Dennis van den Hoek onlangs in een archief een foto aan van een etalage van de Amsterdamse Bijenkorf met op de voorgrond het betreffende servies.
Het set lijkt dus wél gewoon in de handel te zijn geweest... of toch niet? Bij nadere beschouwing blijkt het niet om hetzelfde servies te gaan, maar om een variant ervan.
RAM:
theeservies 'Q'
Hendrik Jansen van Galen
collectie Museum Arnhem
De PZH theeserviezen 'Cartoon' en 'Bijenkorf' hebben niet als enige en waarschijnlijk niet als eerste, een theepot met een oor in de vorm van een gekruld lint. In 1934 blijken er al andere versies van te bestaan.
Rond 1934 besluit de directie van PZH tenminste een deel van haar assortiment onder een andere merknaam aan te gaan bieden. We kennen al het merk Balmoral Castle Pottery dat gebruikt wordt voor het stevigere serviesgoed van veldspaat. De nu toegevoegde naam luidt 't Hert, aansluitend bij het logo dat sinds begin jaren 30 wordt gevoerd. 't Hert wordt op de Jaarbeurs van 1934 aan de handel gepresenteerd. Van de stand is een foto bewaard gebleven waarop we veel bekend serviesgoed herkennen. Evengoed zien we er twee theepotten figureren die in de geschiedenisboekjes van PZH niet voorkomen. Ze zijn bijna kogelrond en... hebben een krullend lintvormig oor.
het oor ontrafeld
Het lint dat het oor vormt is bij de Bijenkorf-variant minder krullend en vertoont bovenaan een scherpe hoek. Deze hoek lijkt een voorgeschiedenis te hebben. We zien hem in aanleg aanwezig bij de theepot Victorian van Johnson Bros uit de jaren twintig die PZH enige tijd later - iets aangepast - heeft uitgebracht onder de naam Oxford.
Spel van vernieuwing bij Plateelbakkerij Zuid-Holland
pagina 2