Engelse thee
Kwam de thee aanvankelijk met eigen keramiek, al snel ontwikkelden zich in alle windstreken theepotjes en kopjes die beter aansloten bij de lokaal heersende mode. Gelukkig maar, want dit gebruik heeft veel moois opgeleverd. Geen land dat het theedrinken zo met de eigen cultuur heeft verweven als Groot-Brittanië. Wat zouden de Britten zijn zonder hun afternoon tea? Het belang dat de Brit door de jaren heen aan het theedrinken heeft gegeven laat zich aflezen aan de enorme hoeveelheid schitterende Engelse theeserviezen die bewaard zijn gebleven. Ook Princessehof heeft er een respectabele hoeveelheid van in de collectie.
Binnenkort komen deze en alle andere theeserviezen en -serviesjes uit de opslag voor de tentoonstelling ‘Op de thee’, gewijd aan de internationale theeculturen. Prachtig porselein en aardewerk uit alle tijden en windstreken, allemaal gemaakt om dat ene drankje zo smaakvol en geurig mogelijk te serveren. Tot en met 31 mei 2015.
foto: Erik en Petra Hesmerg
courtesy: Keramiekmuseum Princessehof Leeuwarden
.jpg)
voorraadpotten en kruiken
uit de collectie Teo en Bettie Bax.
foto's serviezendomein.nl
Potten om te bewaren
20 mei van dit jaar opende de tentoonstelling Potten om te bewaren. Drie grote zalen en een wand zijn het decor van een enorme hoeveelheid aardewerken voorraadpotten en kruiken uit de privéverzameling van Teo en Bettie Bax. Ooit werden ze gebruikt om voedsel of andere waren in te conserveren. Zeg maar de Tupperware van onze voorouders. Nu ben ik gek op die plastic bakjes, maar eerlijk is eerlijk, tegen die decoratieve vaten kunnen ze niet op.Rond het midden van de zestiende eeuw werd de thee in Europa geïntroduceerd. Daarmee was het nog niet meteen in de Nederlanden. Het duurde tot begin 17e eeuw alvorens hij – dankzij de V.O.C. - hier verkrijgbaar was. De handelsschepen voeren niet alleen de thee aan maar ook de Chinese theeserviesjes. Thee en servies, ze waren aanvankelijk onbetaalbaar en alleen de vermogende elite kon zich een nipje permitteren. In de loop van de zeventiende eeuw kwam daar verandering in. De V.O.C. voerde de import op en met scheepsladingen tegelijk kwam de thee vanuit Batavia naar Nederland. De prijzen daalden daardoor flink. Toch zou het nog tot in de achttiende eeuw duren voordat het theedrinken in alle lagen van de bevolking was ingeburgerd.
Dronken we in Nederland tot 20 jaar terug bijna allemaal dezelfde soort thee, tegenwoordig kiest iedereen zijn eigen favoriete smaakje, of moet ik zeggen 'melange'. Waar vroeger alleen fijne verbrokkelde blaadjes werden verwerkt zie je nu soms hele bossen loof in een glas drijven. We noemen het allemaal thee, maar vaak is daarvan geen sprake. Wanneer de basis voor het drankje niet van de theeplant, de Camellia sinensis, komt dan is het geen thee, wat u er verder ook voor kruiden in mikt. Rooibos- of camillethee hebben dus een oneigenlijke naam; ze zouden rooibosinfusie of camille-infusie moeten heten. Maar ja, wie durft ze dan nog te drinken?
.jpg)
Dat de thee oorspronkelijk uit het oosten kwam, dat weten we allemaal. Ja, het was in China waar het allemaal begon, waarschijnlijk al duizenden jaren terug. Hoe dat eerste theeblaadje in het hete water terecht kwam is het onderwerp van menige Oosterse mythe.
Vanuit China verspreidde het theedrinken zich eerst naar Japan waar het zich stevig in de cultuur nestelde. De oude Japanners zouden zich
verslikt hebben als ze de theezakjes in onze
mokken zagen drijven. Zij omringden het thee-
drinken met verfijnde gebruiken en rituelen.
De theepotten staan al te dringen voor 'Op de thee'
foto: Erik en Petra Hesmerg
courtesy Princessehof
courtesy: Princessehof Leeuwarden
.jpg)
Eerste pluk
Als het op theedrinken aankomt leven we in een land van barbaren en ik reken mijzelf ook daartoe. Wanneer je leest met hoeveel liefde en aandacht andere culturen hun theeblaadjes selecteren en deze met water van precies de juiste temperatuur uitmuntend laten geuren en smaken, dan kijk je toch wat beschoomd neer op onze gewoonte om een theezakje in een pot kokend water te slingeren. Wat weten wij van de hemelse eerste pluk van de Darjeelingthee? Erger nog, we weten niet eens het verschil tussen echte thee en een infusie. Het Keramisch Museum heeft zendingswerk te verrichten!
Op de thee en Potten om te bewaren
tentoonstellingen in Museum Princessehof