fotograaf onbekend.
Burg Giebichenstein, keramiekwerkplaats ca. 1928
rechts Marguerite Friedlaender,
links Franz Wildenhain,
foto archief Burg Giebichenstein
bron: catalogus Nederland -Bauhaus
theepot en roomstel,
gezien in Museum Boijmans van Beuningen
Zes jaar na aanvang bevindt de keramische afdeling zich nog steeds 40 kilometer verwijderd van het moederinstituut. Blijkbaar groeide er uit de fysieke afstand tot Das Bauhaus ook een geestelijke. Toen het Bauhaus in 1925 naar Dessau verkaste werd de pottenbakkerswerkplaats afgestoten. Marcks en een aantal leerlingen waaronder Friendländer en haar toekomstige echtgenoot Franz Wildenhain streken neer in Halle bij de kunstopleiding Burg Giebichenstein. Die stap lijkt misschien groter dan hij was, Burg Giebichenstein was eveneens een vooruitstrevende opleiding en bovendien nauw geliëerd aan het Bauhaus. Grootste onderscheid was dat waar Bauhaus zich allengs meer richtte op de industrie, Halle de focus hield op handwerk.
Het atelier in Dornburg bleef overigens bestaan. Onder leiding van Lindig werd het voortgezet als afdeling van de Kunsthochschule te Weimar. Krehan kwam dat jaar te overlijden. Als in 1930 een van de eerste nationaalsocialistische minister aantreedt laat hij de band tussen Hochschule en het atelier verbreken. Onder eigen beheer gaat Lindner door, tot hij in 1946 de moed verliest en de onrendabele onderneming sluit.
Een slepend meningsverschil binnen de leiding van Bauhaus leidde in 1921 tot een uitbarsting. Gropius stelde dat de leerlingen het meeste baat hadden bij ervaring opdoen in de beroepspraktijk. Zijn collega Itten achtte het juist noodzakelijk om ze zoveel mogelijk vrije ruimte te geven voor beschouwing en experiment. Hij propageerde een meer spirituele benadering met onder meer bewegingsoefening en meditatie.
Otto Lindig:
theepot en theekopje
gezien tijdens tentoonstelling Nederland <-> Bauhaus in Museum Boijmans van Beuningen
Met je handen in de klei was leuk voor beginners, maar het echte werk bestond uit het ontwerpen en maken van gipsmodellen die in de keramische industrie konden worden toegepast. Een deel wordt in productie gebracht en blijkt op beurzen en tentoonstellingen zó aan te slaan dat ze de vraag niet aankonden. Een voorbeeld is de serie keukenpotten zijn die Borgler ontwierp en werd geproduceerd bij de Steingutfabrik Velten-Vordam: Eenvoudig, met mooie vormen die ook nog eens geschikt waren voor machinale productie. Een voorbeeld van zijn eigenzinnige werk is de ‘Kombinationskanne’ L1 uit 1923 (niet afgebeeld).
Kunst en techniek, een nieuwe eenheid
Gropius won het pleit, hetgeen resulteerde in het vertrek van Itten. Het instituut maakte daarop een ferme omzwaai. Het eerst zo gewaardeerde handwerk ging grotendeels overboord. ‘Kunst en techniek: een nieuwe eenheid’ riep Grotius uit. Ook de tijd van traditioneel gemaakt aardewerk was voorbij. Voortaan zou het Bauhaus met beide benen in de moderne geïndustrialiseerde wereld staan.
De nieuwe taakstelling voor het instituut was de studenten leren praktische en esthetische producten te ontwerpen die in grote oplage konden worden geproduceerd. Marcks en Krehan waren niet enthousiast, maar Lindig en Bogler zagen de potentie van machinale productie wel in. Gropius scheidde de richtingen en bood Lindig en Bogler een separate werkplaats om met de nieuwe productietechnieken te gaan experimenteren, al moest Marcks nog wel een oogje in het zeil houden.
Voorjaarseditie 2019
Bauhaus, pagina 3