schaal,
Jan Schuurkes,1954
foto: Peer van der Kruis,
courtesy Stedelijk Museum
's-Hertogenbosch
De eerste werkruimte van Cor Unum, een klaslokaal in Orthen, foto circa 1955,
courtesy
Stedelijk Museum 's-Hertogenbosch
Jan Schuurkes 1956 - 1957
gezien in het Stedelijk Museum 's-Hertogenbosch
uit catalogus 't Kruithuis 1993
Uniek keramisch bedrijf
Wat begon als een keramische vakopleiding voor werklozen en gehandicapten, heeft zich in de daarop volgende decennia ontwikkeld tot een in Nederland uniek keramisch bedrijf, waar mensen met een lichamelijke of verstandelijke handicap – maar ook met psychische of sociale problemen – een werkplek vinden.
Zo schreef Wim van Bergen, de toenmalige directeur van Museum
't
Kruithuis, november 1993 in zijn voorwoord voor de catalogus Pottenbakkerij Cor Unum 1953 - 1993. Nu, in 2017, gaat deze omschrijving nog steeds op. We kunnen we er zelfs nog iets aan toevoegen:
Waar studenten werkervaring opdoen en vrijwilligers graag een handje toesteken.
Al doende...
De opzet was simpel. Werklozen kwamen in opleiding en vanuit de filosofie ‘al doende leert men’ maakten ze producten die verkocht konden worden en dat zou op termijn de kosten dekken. Herman Rademaker werd uitgenodigd als artistiek leider. Professionele kennis van het pottenbakkers vak had hij niet, maar als grafisch ontwerper kon hij wel de nodige kennis over kleuren, vormen en verhoudingen overdragen. Hij was een kind van zijn tijd die het gedachtengoed van de Cobragroep aanhing. De eenvoud en directheid van een kindertekening was zijn ideaal, maar de decoraties moesten wel passen bij de vormgeving van de objecten.
Een van de speerpunten van het overheidsbeleid na de Tweede Wereldoorlog was er zorg voor te dragen dat iedereen aan het werk kon. Alleen zo was Nederland in staat sociaal en economisch de malaise te boven te komen en een gezond fundament aan te leggen voor de toekomst.
De wederopbouw kwam weliswaar gestaag op gang en bood arbeidkansen voor de meeste werkzoekenden, maar een kleine groep viel buiten de boot. Hun afstand tot de arbeidsmarkt was door een of andere oorzaak te groot. Om de kloof te slechten moesten speciale sociale programma’s worden ontwikkeld.In ’s-Hertogenbosch werd in 1950 de Gemeentelijke Sociale Werkvoorziening ingevoerd. Haar doelstelling werd ruim genomen: het verschaffen van passende arbeid voor werkloze handarbeiders. De situatie in de Brabantse hoofdstad was complex. Veel ongeschoolden hadden in de tabaksindustrie gewerkt, maar door de vrijheidsstrijd en de afsplitsing van het voormalige Nederlands-Indië stagneerde de toelevering van tabak. Ondanks bestuurlijke pogingen om andersoortige industrie aan te trekken zaten veel Bosche arbeiders werkloos thuis en zeker voor lichamelijk en geestelijk gehandicapten was het uitzicht op een baan nihil.
Eén van Hart
Als de grote industrie geen soelaas biedt, dan moet het oude ambacht uitkomst brengen. De gemeentelijke sociale dienst, de kerk en lokale Dr. Ariënsstichting sloegen de handen ineen en richtten een vakopleiding op ‘voor het vervaardigen van keramische producten’. In 1952 kwam tijdelijke financiering rond en in 1953 was ‘Cor Unum’ (Eén van hart) een feit.
niet aflatende wilskracht
Het verhaal van Cor Unum is er een van vallen en opstaan; van een niet aflatende wilskracht om telkens opnieuw de schouders eronder te zetten, op zoek te gaan naar nieuwe wegen, daarbij steeds rekening houdend met de soms kwetsbare medewerkers waarvoor iedere verandering er een teveel is. Cor Unum zindert. Tijdens een bezoek aan een open dag overtuigt het bedrijf me op alle fronten: als producent van artistiek en technisch hoogwaardig keramiek, als werkvoorziening voor mensen ‘met een afstand tot de arbeidsmarkt’ en als werkervaringsplek voor studenten kunst of industriële vormgeving. Hoe is de pottenbakkerij ontstaan, hoe heeft het al die jaren overleefd en hoe lukt het ze om na zoveel ups en downs opnieuw zo'n vitale indruk te maken? De spotlights op Cor Unum!
Cor Unum.
Pagina 1