Kasteel De Haar
Kasteel De Haar heeft er alle schijn van een gotisch kasteel te zijn uit de late Middeleeuwen, maar dat is het niet. Het is veeleer de illusie ervan. Aansluitend aan de resten van zijn voorouderlijke burcht liet Etienne baron van Zuylen van Nijevelt begin vorige eeuw een goeddeels spiksplinternieuw bouwwerk neerzetten ter meerdere eer en glorie van hemzelf en zijn geslacht. Hoe roemrijk de familie ook mag zijn geweest, voor de financiering hadden ze het vermogen nodig van Etiennes echtgenote, de bankiersdochter Hélène de Rotschild.
Kasteel De Haar
Dientafel met daarop onderdelen van het fayenceservies 'Josina', gemaakt bij Gebr. Tichelaar, Makkum;
ontwerp Pierre Cuypers (en anderen?) 1894
Kasteel Middachten
De oudste proeve van Nederlandse tafelcultuur is afkomstig uit Kasteel Middachten en dateert van ongeveer 1698. Baron Reede, heer van Ginkel had het kasteel net grondig laten verbouwen zodat hij er samen met zijn vrouw Ursula van Raesfelt (zie de portretten) stijlvol hun intrek in konden nemen. De hier getoonde informele setting was natuurlijk alleen voor de intimi.
In het Gemeentemuseum Den Haag is tot en met 28 februari 2016 de tentoonstelling Nederland Dineert, vier eeuwen tafelcultuur te zien. Met veel voorbeelden wordt getoond hoe de elite op hoogtijdagen aan tafel wist (en weet) uit te pakken. Prachtige serviezen werden uitgestald met bijpassend zilver- en glaswerk en dat alles bovenop zachtglanzend damast. Uiteraard diende dit vertoon niet uitsluitend een esthetisch doel. Met de schoonheid en vooral de waarde van alles wat op tafel stond benadrukte de gastheer zijn plaats in de maatschappelijke hiërarchie of misschien juist degene die hij nastreefde.
Wat de Haagse expositie zo bijzonder maakt is dat alle getoonde ensembles echt bij elkaar horen. Zelfs de kleding van het bedienend personeel is ervoor uit de kasten gekomen.
Een tijdreis
Nederland Dineert is opgebouwd als een tijdreis door de afgelopen vierhonderd jaar en steeds ben je te gast in een ander kasteel, buiten, stadspaleis of villa. Het Gemeentemuseum heeft veel moois bij elkaar weten te brengen. Uitzonderlijk dat zoveel particulieren en musea voor de duur van de expositie hun kostbaarheden hebben afgestaan. In een aantal gevallen moet de hele eetzaal naar Den Haag zijn versleept. De eigenaars zullen dit jaar hun kerst elders moeten vieren of - indachtig het Kerstkind in de kribbe - zich moeten bedienen van eenvoudiger middelen.
Expositie in het Haags Gemeentemuseum:
Nederland Dineert, vier eeuwen tafelcultuur