theeservies 'Marion'
Jan van Breukelen
1932
collectie Bettie Meines
foto courtesy K.M.G.
De vroege jaren dertig zijn uiterst vruchtbaar geweest voor het Nederlandse serviesgoed. Vreemd genoeg is dit voor een belangrijk deel te danken aan de internationale crisis die volgde op de beurskrach van 1929. De neerwaartse lijn in de verkoopresultaten probeerde men te keren door de consument met telkens nieuwe modellen tot aankoop te verleiden. Donkere en in onze ogen vaak sombere kleuren komen in deze periode relatief veel voor.
525
Een servies dat je met stomheid slaat is ‘525’, zelfs als je het alleen kent van een oude foto. Het lijkt wel of de ontwerper een wijle in Russische avant-gardekringen heeft verkeerd. Ja, misschien een maandje met Malevich heeft opgetrokken. Een bijna volledig ronde theepot, met een rond handgreepje dat guitig omhoog steekt. Een dekselknopje opgebouwd uit geometrische vormpjes. Goedewaagen lanceert het model tijdens de jaarbeurs van 1932. Of het te omslachtig was om te vervaardigen of dat de consument er de lol niet van inzag, zeker is dat er slechts weinig exemplaren van de '525' zijn gemaakt.
Om naar de volgende pagina te gaan, klik op de pijl rechts
ontbijtservies 'Karin'
Hendrik Jansen van Galen
tussen 1935 en '40
collectie Museum Gouda
fotograaf onbekend
theeservies '525', (1932)
ontwerper onbekend
foto courtesy Streekarchiefdienst Hollands Midden
Karin
Halverwege de jaren dertig begint de invloed van de Art Deco te tanen en krijgt het serviesgoed dankzij een minder strakke en hoekige vormgeving een lieflijker uitstraling. Ook de kleuren van het glazuur veranderen. We kunnen al de eerste een aankondigingen zien van al die zachte lichte tinten waarmee na de Tweede Wereldoorlog firma’s als Fris en Regout zoveel succes zullen hebben.
Bijzonder geslaagd - en zijn tijd ver vooruit - is het ontbijtservies Karin dat Jansen van Galen in 1937 voor Goedewaagen ontwerpt. De vloeiende vormen geven de objecten een organische uitstraling, ook al een voorafspiegeling van het serviesgoed uit de jaren vijftig.
Ook Bert Nienhuis laat zich overhalen voor Goedewaagen te werken. Van hem verschijnt ca. 1935 een elegant koffie- en theeservies onder de respectievelijke codes 1065 en 1069. Meest opvallende detail is de langwerpige knop op de deksels die op een pagode niet zou misstaan. Het servies wordt gepresenteerd op de Wereldtentoonstelling van 1937 in Parijs en verovert daar een gouden medaille. Een verkoopsucces wordt het niet. Problemen bij de productie spelen hierbij vermoedelijk een belangrijke rol. De scherf die Nienhuis voor ogen staat is erg dun. Het aardewerk is daardoor nauwelijks geschikt om in een turfgestookte oven gebakken te worden.
Bert Nienhuis
1937
courtesy Keramisch Museum Goedewaagen
eierset
Jan van Breukelen
collectie K.M.G.
Goedewaagen:
kaasstolp '730'
ontwerper onbekend
2e helft jaren '30
Van Breukelen versus Bellefroid
Qua creativiteit doet Van Breukelen niet ver onder voor de veel bekendere ontwerper Edmond Bellefroid die vanaf 1929 bij De Sphinx in Maastricht actief is. In Breukelens theeservies Marion vinden we eigenschappen die we ook bij de Thea van zijn Maastrichtse collega tegenkomen: Een robuuste uitstraling, de combinatie van de discusvorm met de driehoek en – meest opvallend – het asymmetrische greepje op thee- en suikerpot. Er wordt wel geopperd dat Bellefroid zich door het werk van Van Breukelen liet inspireren. Waar of niet, ook Van Breukelen zocht zijn inspiratie bij anderen zoals het zeshoekige eiersetje bewijst dat ontegenzeglijk vormkenmerken vertoont van het (oudere) ontbijtservies van Berlage en Zwart.
Goedewaagen vanaf circa 1920
pagina 2