Met de eenvoud van Hollandse 'witjes', maar door zijn wapen van Henricus Popta toch 'verheven', is een bord afkomstig uit de Heringastate (in de volksmond: Poptaslot) te Marssum in Friesland. Het werd aan het eind van de 17e eeuw gemaakt van aardewerk dat veel handiger te reinigen was dan borden van tin die schoongeschuurd dienden te worden.
Het Plateau Amsterdam
Het meest verrassende onderdeel van Nederland dineert is het Plateau Amsterdam uit 1901, een verzameling van destijds zeer vernieuwend tafelzilver naar ontwerp van Jan Eisenlöffel (1876 - 1957), vervaardigd door Hoeker & Zoon en bewaard in de Koninklijke Verzamelingen te Den Haag. De stad Amsterdam gaf het als huwelijksgeschenk aan Koningin Wilhelmina en Prins Frederik Hendrik. Opdat het jonge echtpaar er niet te gering over zou denken kregen zij er een orkonde bij met een opsomming van alle onderdelen, 97 in totaal.
Symmetrie zal een rol gespeeld hebben bij het dekken der tafels. Van vrijwel alle onderdelen zijn er steeds twee identiek (lepels uitgezonderd). Alle paren zijn daarentegen weer van elkaar te onderscheiden door variaties in details, decoratie of afwerking.
In alle opzichten geslaagd is de catalogus van Nederland dineert, vier eeuwen tafelcultuur onder redactie van Jet Pijzel-Dommisse. Goed leesbaar, vol informatie en stijlvol vormgegeven. De vele, met liefde en aandacht gemaakte foto’s zijn van Erik en Petra Hesmerg. De catalogus is verrassend goedkoop en verkrijgbaar in de museumwinkel en in de boekhandels.
De tentoonstelling is nog te bezichtigen tot en met 28 februari 2016 in Gemeentemuseum Den Haag.
Maar, misschien was dit wel degelijk het formaat waarin de vorsten destijds dachten. In dezelfde zaal is namelijk het grote Berlijnse servies te bezichtigen dat de Duitse keizer Wilhelm II het bruidspaar schonk. Van enig overleg tussen de stad Amsterdam en de keizer was duidelijk geen sprake. De keizer koos niet voor vernieuwing, maar juist voor traditie. Servies en tafelzilver passen voor geen meter bij elkaar. Het lijkt uitgesloten dat ze ooit samen op een tafel hebben gestaan.
Twee aan twee
Of Wilhelmina ingenomen was met het Amsterdams Plateau valt te betwijfelen want het aangeboden zilver is qua maat en omvang enorm en eerder geschikt om een kathedraal mee aan te kleden of als rekwisiet voor Shakespeares koningsdrama’s dan voor een dinertje aan het hof.
Huwelijks servies voor Koningin Wilhelmina en Prins Frederik,
gemaakt bij
KPM Berlijn in 1901,
geschenk van de Duitse keizer.
porseleinen crèmepotjes
beschilderd in Den Haag, tussen 1776 en 1790,
collectie Gemeentemuseum Den Haag
Gezicht op Den Haag
Voor de tentoonstelling zijn de interieurs waarin ooit de tafels gedekt stonden nagebouwd. Dat levert fraaie taferelen op, maar omdat alles achter hoge glazen panelen staat, waan je je in een zeeaquarium. Hebben visjes de prettige eigenschap dat ze af en toe langs komen zwemmen, hier blijft al het moois op de tafels onbeweeglijk op een afstand.
Gelukkig staat niet alles meters van je af. Onderstaand crèmepotje bijvoorbeeld is op neusafstand geplaatst en laat zichzelf en zijn verfijnde handgeschilderde gezicht op Den Haag tot in detail bewonderen.
Expositie in het Haags Gemeentemuseum:
Nederland Dineert, vier eeuwen tafelcultuur