Alle Norma's
Op de prent die van Guiditta Pasta als Norma werd gemaakt gesticuleert ze niet heel anders dan Callas ruim een eeuw later zou doen. Misschien hoort deze 'koffiepot-pose' wel bij de rol? Dat zou verklaren waarom Bellefroid zijn servies Norma noemde en niet Callas. Hij wilde niet enkel die ene glorieuze Griekse diva eren, maar alle zangeressen die het talent en de moed bezaten om deze rol te vertolken.
Peter van der Waal studeerde Muziekwetenschap en specialiseerde zich in 19e eeuwse zangmethodieken en zangers uit de verschillende scholen. Hij doceert Geschiedenis van de Zangkunst aan het Conservatorium van Amsterdam.
Peters collectie platen, foto's en biografieën is een van de omvangrijkste op dit gebied in Nederland.
'Casta Diva' gezongen door Maria Meneghini Callas,
Parlophone grammofoonplaat uit 1949,
foto en collectie: Peter van der Waal.
En hier blijkt het om een misvatting te gaan. Weliswaar trok Callas het hogepriesteresgewaad pas in 1954 voor het eerst aan. Toen maakte zij haar roldebuut aan de Scala in Milaan. Callas was geen roekeloze zangeres. Jaren eerder was zij begonnen de rol te bestuderen en delen ervan tijdens concerten uit te proberen. De grote aria 'Casta Diva' was zelfs al op grammofoonplaat opgenomen, en wel in 1949. Al kan Bellefroid Callas dan niet in de rol hebben gezien, hij kan haar wel hebben beluisterd en zichzelf een beeld van haar hebben gevormd.
Maria Callas als Norma,
gesigneerde foto,
Met dank aan Peter van der Waal
Andere diva's
Callas mag dan gelden als de beste Norma ooit, ze was niet de eerste en zeker niet de enige sopraan die haar heeft vertolkt. De rol werd op 26 december 1831 in De Scala gecreëerd (zoals dat officieel heet) door Giuditta Pasta. Bellini's opera maakte furore en bleek een geliefd verhicle voor de beroemde sopranen.
Norma keerde en keert dan ook geregeld op het repertoire van de operahuizen terug. En daarmee opent zich een andere optie voor ons, namelijk dat Bellefroid een heel andere diva voor ogen had toen hij zijn Norma ontwierp. Misschien heeft hij ergens in een concertzaal of op het operapodium een collega van Callas gezien. In Nederland kan dat niet hebben plaatsgevonden. Tussen 1932 en 1974 is de opera hier geen enkele keer uitgevoerd. Maar Maastricht ligt vlak bij steden met een rijke opera-traditie als Luik en Aken en met de auto was je al snel in Duisburg, Düsseldorf of Keulen. Welke sopraan hij in dat geval heeft mogen bewonderen, dat weten we helaas niet.
De titelrol zingen in Bellini's klassieke muziekdrama 'Norma' is niet voor alle sopranen weggelegd. De partij vereist een welhaast onmogelijk stembereik om zowel de extreem hoge als de al even moeilijke lage noten aan te kunnen. Bovendien moet je er een uitzonderlijk actrice voor zijn om alle emoties en nuances in de rol tot leven te kunnen brengen. Norma, de strenge priesteres, worstelend tussen taak en hartstocht, tussen wraak en vergeving, gloeiend van liefde en verteerd door jaloezie. Alleen iemand van het niveau van La Callas kan zo'n uitdaging aan. Maar ja, Callas zong de rol pas vanaf 1954.
Nee, Edmond Bellefroid kan voor zijn ontwerp van het 'Norma' servies niet zijn geïnspireerd door Maria Callas. Zij heeft de titelrol in Bellini's opera wel vaak vertolkt, maar pas vanaf 1954 en toen was het servies al af. Onze stelling dat de diva model stond voor de koffiepot bleek dus onjuist en het verhaal leek daarmee afgelopen. Ha, niets is minder waar. Muziekwetenschapper Peter van der Waal kwam met nieuwe informatie en blies onze theorie nieuw leven in.
Norma
pagina 2