Patijn is klaarblijkelijk apetrots op de brief. Hij schrijft er enkele uren na de overdracht al over aan zijn baas:
Ik heb de eer Uwer Excellentie te berichten dat ik hedenochtend aan den Minister van Nationale Opvoeding heb overgedragen de verzameling ceramiek [...]
Voor dit geschenk ontving ik een door de Heer Mussolini zelf geteekende dankbetuiging. Bij de overdracht liet Zijne Excellentie zich door den Heer Aloisi vertegenwoordigen. De Minister van Nationale Opvoeding verzocht mij in een uitvoerige rede den dank zijner Regeering aan de Nederlandsche over te brengen. [...]
De dagbladen hebben veel aandacht geschonken aan de thans te Rome tentoongestelde verzameling, die bestemd is te worden geplaatst in het museum te Faenza. (17)
note: Doorslag van brief van Patijn aan de Minister van Buitenlandse zaken, Rome 17 mei 1933. (18)
De overdracht
Het moet een tegenvaller zijn geweest, maar de dictator komt niet. Hij stuurt ene baron Aloisi en Francesco Ercole, minister van Educazione Nazionale. Als pleister op de wonde nemen zij wel een brief mee die door de grote leider is ondertekend. Il Duce dankt het Nederlandse volk hartelijk:
Ik heb de eer, mijnheer Minister, om aan U mijn diepgevoelde waardering uit te drukken voor het vriendelijke en genereuze gebaar van het Koninkrijk der Nederlanden. En ik verzoek U mijn hartelijke dank aan alle betrokkenen over te brengen.
Het kaststel van De Porceleyne Fles tussen ander geschonken keramiek. (14)
De omvang van de schenking
Uit de verzendlijsten van het Rijks blijkt hoe omvangrijk de uiteindelijk geschonken verzameling was. Alleen al het Princessehof stuurde 101 tegeltjes van Oudhollandse en Oudfriese herkomst. De Porceleyne Fles pakte uit met 14 stuks nieuw aardewerk (een afspiegeling van haar assortiment), het Museum van Oudheden in Groningen stuurde 49 stuks aardewerk uiteenlopend van tegeltjes tot een koetje uit Makkum (ca.1900).
De hoofdmoot kwam van het Rijksmuseum: een kaststel van De Porceleyne Fles, 3 apothekerspotten, 12 schalen en of borden, een fruittest met onderbord, een melkkan, een bloempot, een kwispedoor, 26 tegeltjes en een pul, voor het merendeel uit de 17e of 18e eeuw.
Van Gelder bracht uiteindelijk 17 stuks in waaronder fraai Haags en Loosdrechts porselein en plateel van Rozenburg. Zeker bijzonder waren een biscuit vaas en een bord, beide met een originele décortekening van Colenbrander.
Al herinneren we ons uit de brief van Visser aan Patijn dat het keramiek van het Rijks niet van den eersten rang kan zijn, we krijgen toch de indruk dat alle donaties tezamen een royale representatie vormden van het Nederlandse keramiek en dus was het een mooi geschenk. In ieder geval was Patijn ervan overtuigd dat het belangwekkend genoeg was om er Mussolini zelf voor uit te nodigen het cadeau in ontvangst te nemen.
H. van Gelder
H. van Gelder, directeur van het Gemeentemuseum Den Haag, getroostte zich de moeite naar Amsterdam te reizen om de verzamelde giften te overzien alvorens hij besloot wat hij eraan zou toevoegen. Hij schreef op 21 december 1932 aan Patijn:
Amice
[...]
De – ook door anderen toegezegde zaken zullen in het Rmus. te A. worden verzameld. Ik heb er reeds iets van gezien, om te weten waar het aanvulling behoeft. Voor een studiecollectie is het Delftsch goed vertegenwoordigd, van het (zéér kostbare) Pijnacker is wel een flinke schotel, die echter gelijmd is; ik heb erop aangedrongen, dat men de reparatie goed verzorgde, dan wordt het een representatief stuk.
Ik voeg er voor den Haag wat Haagsch porcelein bij en een overzicht van het moderne werk; de Colenbrander ceramiek is zeker interessant voor Faenza, vooral als er ook een ontwerp in origineel bijgevoegd wordt, waartegen geen bezwaar is. De Burgem. bevordert de zending en het College gaat mede als de zaak “binnen de perken” blijft.
Gij kunt dus wat het geschenk aan Faenza betreft gerust zijn. (15)
pagina 6